Afazja a interakcja

Jolanta Panasiuk

Książka „Afazja a interakcja”autorstwa Jolanty Panasiuk jest kompleksowym opracowaniem poświęconym badaniom nad afazją z perspektywy lingwistycznej, neuropsychologicznej i socjolingwistycznej. Autorka analizuje różne aspekty interakcji językowej osób z afazją, uwzględniając teorię tekstu, metatekstu i kontekstu. Praca podzielona jest na kilka rozdziałów, które systematycznie omawiają różnorodne zagadnienia związane z afazją.

We wprowadzeniu przedstawiono podstawowe założenia teoretyczne i cel badań. Rozdział pierwszy skupia się na interdyscyplinarnym charakterze afazji, przybliżając jej historię oraz rozwój badań w różnych dziedzinach, takich jak medycyna, neuropsychologia, neurolingwistyka i logopedia. Omówione są tutaj anatomiczne i fizjologiczne podstawy mowy, patomechanizmy afazji oraz różne koncepcje funkcjonowania mózgu.

Rozdział drugi poświęcony jest metodologicznym podstawom badań nad interakcją w afazji. Autorka poszukuje odpowiedniej perspektywy badawczej, analizując kluczowe pojęcia takie jak język, mowa, kompetencja językowa i komunikacyjna, interakcja oraz kategorie tekstologiczne. Przedstawione są także teorie interakcjonizmu, w tym interakcjonizm symboliczny, jako metody badawcze. W rozdziale tym opisane są metody zbierania materiału badawczego oraz procedury analizy zachowań językowych badanych osób.

Rozdział trzeci koncentruje się na analizie tekstów w afazji. Autorka definiuje pojęcie tekstu i jego struktury w kontekście patologii mowy. Przeprowadza również operacjonalizację tej koncepcji, badając wypowiedzi mówione i pisane osób z afazją. Analiza obejmuje aspekty takie jak kohezja, koherencja i wartość pragmatyczna wypowiedzi, co pozwala na stworzenie typologii tekstów afatycznych.

Czwarty rozdział dotyczy metatekstu w afazji. Panasiuk rozgranicza pojęcia metajęzyka i metatekstu oraz analizuje formuły metatekstowe w wypowiedziach chorych z afazją. Zwraca uwagę na ich dystrybucję i funkcje, wskazując na różnice między kompetencją a performancją językową. Podkreśla również znaczenie metatekstu w procesie terapii logopedycznej.

Rozdział piąty analizuje kontekst w afazji, zarówno wewnątrztekstowe, jak i zewnątrztekstowe uwarunkowania wypowiedzi afatycznych. Autorka bada, jak kompetencje językowe, komunikacyjne i kulturowe wpływają na realizację językowych reguł sytuacyjnych, społecznych i pragmatycznych. Przedstawia również parawerbalne strategie interakcyjne, takie jak wykorzystanie kodu prozodycznego, kinezycznego i proksemicznego.

Ostatni rozdział, szósty, zajmuje się dynamiką interakcji w afazji. Panasiuk omawia ewolucyjne i biologiczne determinanty interakcji, a także metody analizy przebiegu interakcji w kontekście afazji. Analizuje reguły wykorzystania kategorii interakcyjnych (tekst, metatekst, kontekst) i ich dystrybucję w wypowiedziach chorych, co pozwala na zrozumienie, jak osoby z afazją radzą sobie z przełączaniem między różnymi regułami interakcyjnymi.

Książka Jolanty Panasiuk jest wartościowym źródłem wiedzy na temat afazji, oferując nową perspektywę teoretyczną i metodologiczną w badaniach nad tym zaburzeniem. Dzięki interdyscyplinarnemu podejściu i szczegółowej analizie różnych aspektów językowych, praca ta stanowi cenny wkład w rozwój afazjologii i terapii logopedycznej.